14-12-1918*20-8-2014

I always tell people, live
happily and die majestically. B.K.S. Iyengar

De Michelangelo van de yoga was goeroe van de vips
(De Volkskrant 23 augustus 2014)

Postuum

B.K.S. Iyengar (1918-2014)

Hij leerde Aldous Huxley en de Belgische koningin Elisabeth yoga. De in het Westen bekendste yogagoeroe werd er 95 mee.

Hij stond enkele maanden geleden op 95 jarige leeftijd nog een kwartier op zijn hoofd. ‘Yoga is een licht dat, eenmaal ontstoken, nooit meer dooft’, zo zei hij zelf.

De Indiase yoga-goeroe B.K.S. Iyengar, bijgenaamd de Michelangelo van yoga, werd vlak daarna ziek. Hij overleed deze week aan hartfalen in een privé-ziekenhuis in de Zuid-Indiase stad Pune, beter bekend als Poona.

Iyengar was bij zijn levenal een legende. Hij populariseerde zijn Indiase yoga-techniek in het Westen, waaraan nu hele volksstammen verknocht zijn. Zijn naam Iyengar is zelfs als zelfstandig naamwoord in de Oxford Dictionary opgenomen met de betekenis: vorm van ashtanga-yoga. Hij werd als elfde kind in een gezin van dertien geboren als Bellur Krishnamachar Sundararaja (B.K.S.) Iyengar in een straatarm dorp in het zuidwesten van India waar zijn vader onderwijzer was. Zijn indrukwekkende naam kon niet voorkomen dat hij een ziekelijk kind was. Hij leed in zijn jonge jaren ondermeer aan malaria, tyfus en tbc. Er werd voorspeld dat hij zo zwak was dat hij de tienerjaren niet zou overleven. ‘Mijn armen waren dun, mijn benen spichtig en mijn buik stak naar voren. Mijn hoofd hing naar beneden en ik had grote moeite om die op te richten.’

Op zijn vijfde verhuisde de familie naar de grote stad Bangalore. In 1934 adviseerde zijn zwager hem daar aan yoga te gaan doen, omdat het een heilzame werking zou hebben op zijn slechte gezondheid. Hij nam hem mee naar zijn yogaklas in een andere stad en leerde hem in twee weken tijd de acht delen van ashtanga yoga zoals die duizenden jaren daarvoor op boombladeren was beschreven. ‘Dit was het punt dat mijn hele leven veranderde.’

Eind jaren dertig kon hij in Pune zijn eigen yogaschool openen. Die kreeg al gauw grote naam en faam. Bekende mensen als de schrijver Aldous Huxley, de actrice Annette Bening, de Belgische koningin Elisabeth (zij leerde op haar 80ste nog de hoofdstand) en de ontwerper Donna Karin behoorden tot zijn leerlingen, naast vele bekende Indiase personen.

Zijn techniek richtte zich op het zo lang mogelijk vasthouden van de moeilijkste poses. Zelf kon hij lange tijd op zijn hoofd staan, denkend aan niets, zoals hij zelf zei. Bij het perfectioneren van de van houdingen maakte hij gebruik van hulpstukken als dekens, kussens en blokken.

Zijn relatie met de violist Yehudi Menuhin maakte hem van een Indiase yogaleraar tot een internationale goeroe. Menuhin viel bij de eerste ontmoeting met Iyengar in slaap na de ontspanningsoefening. Hij was meteen verkocht aan diens yoga-methode en zei dat hij er beter door speelde.

In 1966 verscheen Iyengars boek 'Yoga dipika' (Licht op yoga), waarin 216 verschillende yogaposities en ademhalingstechnieken waren beschreven. Het boek werd een bestseller en werd in tientallen landen uitgegeven. Het leidde tot de opening van talrijke Iyengar-scholen in het Westen, zoals zijn van ashtanga yoga afgeleide stijl nu heet.

In 2004 werd Iyengar door het Amerikaanse 'Time' opgenomen in de lijst van honderd invloedrijkste personen op aarde. De Indiase premier Narenda Modi liet deze week via Twitter weten ‘diep bedroefd’ te zijn door het overlijden van Iyengar. Hij betuigde ook zijn medeleven aan alle volgers van Iyengar wereldwijd.

                                                                                                                                                            Peter de Waard